กาแฟ ขี้ชะมดและกาแฟสดดอยช้างหลักการดำเนินธุรกิจและการสร้างแบรนด์

กาแฟขี้ชะมดและกาแฟสดดอยช้างหลักการดำเนินธุรกิจและการสร้างแบรนด์ ยินดีต้อนรับเข้าสู่รายการ Voice of the day รายการเราได้แรงบรรดาลใจมาจากกาแฟแก้วนี้ หลายๆคนอาจคิดว่าเป็นกาแฟธรรมดา จริงๆแล้วมีชื่อเสียงระดับโลกที่สำคัญคือเป็นกาแฟของคนไทยเราด้วย เส้นทางของกาแฟแก้วนี้ไม่ได้ได้มาง่ายๆและยังเติบโตไม่หยุดยั้ง

กาแฟขี้ชะมดและกาแฟสดดอยช้างหลักการดำเนินธุรกิจและการสร้างแบรนด์

เรามาพูดคุยกับผู้ก่อตั้งบริษัทดอยช้างซึ่งมีชื่อเสียงระดับโลกกับบริษัท ดอยช้างออริจินัล จำกัด คุณวิชา พรหมยงค์ จับต้นชนปลายยังไงถึงมาทำกาแฟดอยช้างได้ ปกติทำการค้าระหว่างดอยต่างๆทางภาคเหนือใช่มั๊ย เริ่มต้นจากคนเดินทางธรรมดา ได้เดินทางไปหมู่บ้านนั้น หมู่บ้านนี้ แต่ทีนี้การเดินทางมันต้องมีค่าใช้จ่าย ตอนั้นเดินทางนี่ไปท่องเที่ยวหรือว่า เคยรับจ้างแบบเป็นมือปืนรับจ้างใครจ้างทำอะไรก็ทำ ด้วยตนเองเป็นคนชอบเดินป่าเลยรู้เส้นทางในป่าเยอะ ใครจะสำรวจอะไรก็แล้วแต่เขาก็ขอให้เราไปด้วย ทำให้รู้จักกับหลายหมู่บ้านรู้จักพี่น้องบนดอยเยอะ


สมัยก่อนกาแฟบ้านเราคงไม่ค่อยบูมนักที่ภาคเหนือไม่ค่อยปลูกกัน ไม่มีกาแฟเลยเมื่อก่อน เส้นทางที่เป็นกาแฟพึ่งเกิดมาเมื่อประมาณ 8 ปีนี่เอง ไปได้ความคิดมาจากไหนว่าตรงนี้เราควรพัฒนากาแฟแล้วต่อยอด เรียนให้ทราบตรงๆเลยไม่รู้เรื่อง เป็นคนชอบดื่มกาแฟมั๊ย ไม่และไม่เคยดื่มด้วย ไม่ชอบ จากการที่เราได้พบปะผู้คนบนภูเขาตามป่า มีหมู่บ้านหนึ่ง หมู่บ้านดอยช้างเนี่ยก็รู้จักผู้ใหญ่มา 30-40 ปีแล้ว  วันนั้นลูกของเพื่อนคนนึงซึ่งเป็นผู้ใหญ่บ้านก็ลงมาหาในเมืองเนี่ย มีกาแฟปลูกแต่ขายไม่ได้ กาแฟตอนนั้นมีอยู่ประมาณ 500 กว่าไร่ แต่ขายได้แค่กิโลละ 17 บาท - 20 บาท โดนกดราคา

เราไปตรวจสอบในเมืองแล้วซื้อขายกันอยู่ประมาณ 60-65 บาท โดยเฉพาะพี่น้องบนนั้นเขาไม่มีบัตรประชาชนเพราะฉนั้นการที่จะเอากาแฟมาขายในเมือง ลงไม่ได้โดนจับแล้ว อยู่ได้เฉพาะในขอบเขตของหมู่บ้าน จึงมีคนกลางไปรับซื้อซึ่งเขาก็กดราคาขนาดนั้น เราคิดว่าแค่ขึึ้นไปแล้วเอาลงมาขายไม่พอ เลยขอเวลาน้องเขาช่วงหนึ่งขอศึกษาก่อนว่าความเป็นไปได้ในการซื้อขายมีหรือไม่อะไรยังไง

แสดงว่าคุณวิชา ต้องมีเบื้องหลังด้านการตลาดการทำธุรกิจอยู่บ้าง หาจุดเริ่มต้นตรงไหน อะไรก็แล้วแต่ที่คิดว่าเราต้องการทำเราต้องทำได้ แต่ก่อนเราเคยปูเสื่อขายของที่ไนท์บาซาร์แค่คืนละ 20 บาท มันไม่ต้องมีภูมิหลังในเรื่องของการค้าขายแต่มันจะต่อยอดของมันไปเองด้วยตัวของมันเองเรื่อยๆ เราเคยเรียนรู้เคยพบเห็นคนๆนึง เริ่มต้นจากแค่ไม่กี่บาทปูของขายข้างไนท์บาซาร์วันหนึ่งเขาก็มีร้านหน้าไนท์บาซาร์ได้ ถ้าเรามีความพยายามพอแล้วเราคิดว่าเราทำอะไรอยู่ ทำได้ แล้ววันนั้นคุณวิชาค้นหาข้อมูลอะไรมาถึงคิดว่ากาแฟบนดอยช้างนี่ล่ะเราน่าจะนำมาพัฒนาได้

ณ วันนั้น ตรงนั้นไม่มี ทำยังไงจะขายได้ 500 ไร่ไม่พอตัวเลขมันนิดเดียวการที่เราจะเข้าไปในบริษัทใหญ่ๆเพื่อที่จะขายให้ได้เม็ดเงินไม่ต้องไปวิ่งขายที่อื่นทีละ 1-2 กิโลกรัม เพราะฉนั้นมันต้องมีพื้นที่ปลูกมากกว่านี้นั่นข้อหนึ่ง ข้อที่สองคุณภาพเราดีพอแล้วหรือยังที่จะเอาลงมาเพราะลงมาปุ๊บการแข่งขันมันเกิดละ การแข่งขันก็คือทั้งเรื่องคุณภาพและปริมาณ เลยเรียกน้องๆมาปรึกษากันเป็นไปได้มั๊ยเราสามารถที่จะปรับปรุงคุณภาพด้วยพวกเรากันเอง โดยไปพบนักวิชาการที่ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ อาจารย์ท่านที่มีความเชี่ยวชาญเรื่องกาแฟเราก็ไปเรียนรู้กับท่าน การที่เราจะมาปรับปรุงคุณภาพไม่ใช่เรื่องยาก แต่ต้องใช้ความพยายาม ส่วนพื้นที่ในการปลูกเรานั่งดูพื้นที่ๆถูกใช้ไปอย่างเปล่าประโยชน์เนี่ยมันมีเหลือ เพราะฉนั้นการขยาย 2,000 ไร่ ไม่น่าจะใช้เวลาเกิน 2 ปี ช่วยกันทำมันน่าจะไปถึงเป้าหมายได้

ตอนนั้นถ้ามองย้อนกลับไปก็เหมือนเป็นการคิดการใหญ่เหมือนกันการที่จะขยายจาก 500 ไร่ เป็น 2,000 -
3,000 ไร่ ทำไมชาวเขาเขาถึงไว้ใจให้คุณวิชาทำสิ่งเหล่านี้ เราดูย้อนหลังไปแล้วมันเคยปลูก 2,000 กว่าไร่ แต่เพราะขายไม่ได้ราคาจึงฟันทิ้งหมด เขาก็เลยเปลี่ยนพื้นที่ไปทำอย่างอื่น โดยจังหวะ ณ วันนั้นทุกคนก็ปลูกกะหล่ำปลี มะเขือเทศ ซึ่งพืชสองสามตัวนี้มันใช้ยาฆ่าแมลงสูงมากใช้ปุ๋ยสูงมากและเป็นพืชที่ต้องการแสงแดด ต้นไม้โดนตัดทำลายหมดเราเห็นตรงนั้นมาเป็น 20 ปี ก่อนที่จะขึ้นไป จึงมีความมุ่งมั่นอยากขึ้นมาปรับปรุงเปลี่ยนแปลงให้มีต้นไม้มากขึ้น ถึงขั้นตอนที่ต้องขยายเม็ดเงินที่จะนำมาลงทุน ชาวเขาแน่นอนเขาไม่มีเม็ดเงินที่จะมาเปลี่ยนแปลงเราไปเอาเงินตรงไหนมาช่วยเขา ไม่มีเลย เราตั้งเป็นบริษัท เป็นตุีกตาว่าจะต้องใช้ไปประสานงานกับบริษัทต่างๆหรือว่าไปคุยกับกลุ่มธนาคาร ชาวบ้านเขาสามารถขยายฐานของตัวเขาเองได้

ของเราเริ่มต้นจากการขายรถของน้องไปคนหนึ่งคือ อเดล ซึ่งเป็นผู้ใหญ่บ้านได้เงินมา 320,000 บาท นั่นคือจุดเริ่มต้นที่เราทำกันในจุดแรก ก็ไปซื้อที่ 350,000 โดยการที่จ่ายไปก่อน 50,000 ที่ไม่ใหญ่ประมาณน่าจะไร่กว่าเอง เงินที่เหลือก็นำมาซื้อปูนหินดินทราย พอเริ่มต้นทำตรงนี้เราจำเป็นแล้วที่จะต้องมีโกดังเอาไว้เป็นสถานที่เก็บผลผลิต จากช่วงเวลานั้นมีแค่ 500-600 ไร่ เราซื้อมาไปขาย เริ่มต้นคือสองคนคือผมกับอเดล จากนั้น อเดลก็ชวนน้องมา ชวนพี่มา ชวนหลานมา เป็นห้าคน จากห้าคนเป็น เจ็ด เป็นยี่สิบ ขยายไปเรื่อยๆ ตอนแรกขายได้ 17-20 บาท ต่อกิโลกรัม พอเราเอารถลงไปขายเอง ขายได้ 60-65 บาท ต่อกิโลกรัม กำลังใจมันกลับมา พอเริ่มมีความมั่นใจขายมีกำไรเขาก็เริ่มปลูกกัน ขยายกัน ไม่เคยนึกเหมือนกันว่าจะมาถึงทุกวันนี้ ซึ่งขายได้กิโลละเป็น 1,000 แล้ว

ณ วันนั้นที่เราทำเราจำเป็นต้องไปอธิบายให้ความรู้กับชาวเขาบนนั้นหรือไม่ ว่าสิ่งที่เรากำลังจะทำมันคืออะไร คือเราอยู่ร่วมกัน ในช่วงแรกเราศึกษามา 7 เดือน ดูพื้นฐานเราอยู่ตรงไหนสามารถปรับปรุงแก้ไขอย่างไรได้บ้างก็เลยเอามาปรึกษากัน คุยกันแบบพี่แบบน้อง  อยู่ด้วยกันกระต๊อบเดียวกันอยู่กัน 7 คน ก็ดึงตัวเองออกมาจากหมู่บ้าน ะรรมดาพี่น้องจะอยู่หมู่บ้านเดียวกันเพื่อความปลอดภัย มีสวนมีไร่อยู่ข้างนอกแต่การอยู่รวมกันจะอยู่ในหมู่บ้าน ทีนี้เราแยกตัวเองออกห่างหมู่บ้านประมาณ 2 กิโล เพราะเราซื้อที่อย่างที่บอกก็ดึงเอาน้องมาอยู่ร่วมกัน เสร็จแล้วมีแปลงใหญ่อยู่แปลงนึง ตีว่าใกล้ๆ 20 ไร่ เขาเคยขายของได้ปีหนึ่งประมาณ 60,000-70,000 บาท เราขอเขาทำตามรูปแบบที่เราเรียนรู้มามั๊ยก็คือปรับหมดตั่งแต่ในระบบของการตัดแต่งกิ่งในระบบของการให้ปุ๋ยดูแล ซึ่งเดิมคุณวิชามีพื้นฐานหรือไม่ เดิมเป็นคนรักต้นไม้ เป็นลุกชาวสวน โตมาแบบไม่เคยมียาฆ่าแมลง ไม่เคยมีปุ๋ย เราอยู่มาจนถึงวันนี้ได้ก็เลยอยากให้เขาเรียนรู้ในจุดนี้ ปีแรกที่เขาปรับปรุงทำตามระบบที่เราเรียนรู้มาที่เราศึกษามาขายได้ 300,000 กว่าบาท 5 เท่า ทีเดียว ก่อนที่เราจะขอเขาถ้าทำตามเราเราประกันเลยว่าถ้าทำไม่ได้ให้ 80,000 แต่ถ้าทำได้ ได้เท่าไหร่ก็เอาไปให้หมด แล้วเราได้อะไร อย่างมากสุดเราได้ความเชื่อมั่นจากรายหนึ่งก็เป็นสองรายสามรายที่หันกลับมาทำแบบนี้ จาก 500-600 ไร่ วันนี้ปลูก 20,000 กว่าไร่แล้ว การทำให้ถูกต้องตั้งแต่เริ่มต้น ทุกอย่างมันก็จะง่ายขึ้นก็จะสบาย คือถ้าเราเริ่มตรงหลังจากนั้นก็ตรงก็จะไม่เบี้ยว ตอนนั้นเรารู้สึกว่ากาแฟที่อยู่บนนั้นมันต่างจากที่อื่นยังไงเราได้หาเอกลักษณ์ของมันอย่างไร หลังจากนั้นไปสองสามปีเราเริ่มละเริ่มมีการขยายการเพาะปลูก พื้นที่เดิมซึ่งเคยได้อยู่ไม่กี่ตัน ก็เริ่มเป็น 30-40 ตัน เราก็ส่งตัวอย่างไปให้เพื่อนที่ต่างประเทศ ในขณะเดียวกันเราเปิดร้านเล็กๆที่ในเมืองเป็นร้านกาแฟเล็กๆมีแค่ 4 โต๊ะ คนได้ดื่มได้ชิมมันก็มากขึ้นมากขึ้นทุกวันจนแน่นจนเต็ม คนดื่มเสร็จก็ยังซื้อยกลังส่งไปที่สวิตเซอร์แลนด์ ส่งไปที่อังกฤษ ทำให้เรามั่นใจมากขึ้นว่ากาแฟมันดีนะ ก็เลยส่งไปตรวจสอบที่ต่างประเทศหลายๆที่ ผลตอบรับกลับมาว่ากาแฟสดดีมาก แต่ผู้เชี่ยวชาญด้านกาแฟเขาบอกว่าเรายังต้องปรับปรุงในด้านของการผลิตเพื่อที่จะให้มันดีมากกว่านี้ นี่เป็นแค่น้ำจิ้มจุดเริ่มต้นของกาแฟดอยช้าง เดี๋ยวช่วงหน้าเรามาดูกันว่าอะไรทำให้กาแฟดอยช้างประสบความสำเร็จและอะไรเป็นจุดขายที่ทำให้ทั่วโลกเรียกหากาแฟดอยช้าง

ได้เจอกลุ่มประเทศที่เขาผลิตกาแฟเขาก็รู้จักประเทศเราดี เขาเป็นผู้เชี่ยวชาญกาแฟก้ให้เขาชิม เขาก็ทำหน้ากึ่งเชื่อกึ่งไม่เชื่อว่านี่ของไทย คำพูดของเขาออกมาจริงๆว่าเป็นไปไม่ได้ว่าเป็นของไทยและก็ไม่มีทางที่จะทำกาแฟที่ดีได้ เพราะเขาเห็นมา 20-30 ปีแล้ว มันไม่เคยพัฒนา ทีนี้มาพูดถึงกาแฟตัวหนึ่งเรียกว่าคำค้นหากาแฟดอยช้างจะเจอกาแฟขี้ชะมด อันนี้จุดเริ่มต้นมันอยู่ตรงไหน

จากการที่เราศึกษามาตลอดตั้งแต่ 8-9 ปีแรกเราค้นพบมา 2-3 ปีละ เพียงแต่ว่าเราไม่มั่นใจว่ามันเอาไปทำอะไรยังไงก็พยายามศึกษาไปเรื่อยๆ




หลังจากขยายพื้นที่กาแฟไป 2,000 - 3,000 ไร่ คุณวิชาบอกเมื่อหลายปีก่อน ต่อไปดอยช้างจะเป็นเอสเตจแห่งเดียวของโลก ถามก่อนว่าหมายความว่ายังไงบ้างค๊ะ มันจะเป็นกาแฟออริจิ้นเดียวของโลกเพราะเรามองพื้นที่แล้วเนี่ยบนดอยช้าง บนดอยช้างทางหลวงท่านแบ่งพื้นที่ให้ชุมชนประมาณ 30,000 กว่าไร่ ซึ่งที่ผ่านมาก็ปลูกพืชไร้สาระกันมาเรื่อย จากที่เคยปลูกกาแฟไม่ได้ผลเขาก็ละทิ้งกันหมดแต่วันนี้ พอเริ่มขยายไป 2-3 พันไร่ ความมั่นใจของพี่น้องบนดอยมีละ พื้นที่ๆเหลือมันขยายไปโดยปริยาย อันนี้เรามั่นใจ จากเดิมที่เคยขายได้ 10 กว่าบาท วันนี้เขาขายได้หลัก 100 แต่เดิมปลูกพืชผิดกฎหมาย แต่เขาไม่มีทางเลือกไม่มีโอกาส วันนี้พอโอกาสเปิดผมมั่นใจว่าด้วยศักยภาพที่เขามีอยู่ในตัวเนาะ มีความอดทน มีความพยายาม มีความขยันหมั่นเพียร พื้นฐานทางการเกษตรมี ถ้าได้วิชาการ พร้อมกับการตลาดรองรับเนี่ย อะไรก็หยุดไม่อยู่แล้ว เรามั่นใจเลยว่ายังไงเขาก็ไม่ย้อนกลับไปปลูกฝิ่นแน่นอน แน่นอนอันนั้นผิดกฏหมายสมัยเขาปลูกฝิ่นเราเคยเจอเราเคยเห็น ครอบครัวแตก คนนั้นอยู่ที่ คนนี้อยู่ที่ การปลูกฝิ่นไม่ใช่ได้เงินนะ เขาก็ได้ สมมติว่าปลูกไร่นึงได้อย่างมากก้ 3-4 พันบาท คนปลูกไม่ใช่ได้สตางค์ คนที่ไปแปรรูปคนที่เป็นพ่อค้าต่่างหาก ชาวบ้านเขาไม่มีโอกาสเดินทางไปค้าขาย เมื่อเบรคที่แล้วคุณวิชาบอกว่าส่งกาแฟไปให้มิลานได้ชิม สถาบันต่างๆได้ตรวจสอบได้ชิมแล้ว เสียงตอบรับดี ได้เคยวิเคราะห์มั๊ยว่าอะไรของกาแฟดอยช้างที่ทำให้โดนใจคนทั่วโลก กาแฟเข้ามาได้ด้วยนายหลวงท่านมีพระราชดำริให้เลิกปลูกฝิ่น พระราชดำริปี 12 งานเดินปี 16 แล้วขยายฐานไปทั่ว องค์กรต่างๆ ทั่วโลกที่ต้องการให้ลดเลิก การปลูกฝิ่น ไม่ว่า จะเป็น สหประชาชาติ หรืออื่นๆหลายสิบองค์กร ให้ความร่วมมือ ทางกรมวิชาการเอง ทางกรมทางหลวงเองก็มีนักวิชาการที่นำสายพันธุ์ที่ดีๆของโลกมาทดลองเรามีหลายสายพันธุ์ จังหวัดต่างๆในภาคเหนือเรามีศูนย์วิจัยสายพันธุ์ต่างๆเหล่านี้ ไทยเป็นหนึ่งในสามของโลกที่มีสายพันธุ์กาแฟมากสุดของโลก เฉพาะในเมืองไทยเข้ามาทั้งหมด 169 คู่สาย ทดลองคัดพันธุ์กันมา ซึ่งนักวิชาการรุ่นเก่าๆท่านมีประโยชน์ต่อสังคมการเกษตร เหมือนท่านช่วยกรองให้เราแล้ว ใช่ครับ ทุกวันนี้กาแฟที่หลงเหลืออยู่ในดอยช้าง ตอนที่ผมขึ้นไปเมื่อ 8-9 ปีที่แล้วเนี่ย น่าจะมีอยู่ 3-4 สายพันธุ์หลักเป็นสายพันธุ์เก่า เสร็จแล้วขยายสายพันธุ์ใหม่ๆซึ่งมีคุณค่าต้านทานต่อโรคแมลงอะไรต่างๆ เห็นว่ากาแฟดอยช้างเป็นอาราบิก้า ในขณะที่ส่วนต่างๆของโลกเป็นโรบัสต้าใช่มั๊ยค๊ะ จริงๆแล้วทั่วโลกปลูกกาแฟอาราบิก้ามากกว่าเป็น 60-70% เลย ต้องถามแทนคนที่ไม่เคยทานกาแฟมาก่อนว่าโรบัสต้ากับอาราบิก้ามันต่างกันอย่างไร

ความแตกต่างของโรบัสต้า

1.คาเฟอีนสูงกว่า รสชาติจัดเข้มตัวมวลกาแฟสูงกว่า ส่วนมากส่งเข้าไปทำกาแฟกระป๋องอะไรอย่างนี้ครับ ส่วนอาราบิก้าเราเอามาชงดื่มสดรสชาติก็จะนวลกว่ากลิ่นหอมกว่าแล้วคาเฟอีนต่ำกว่า กาแฟอาราบิก้า ไม่ได้หมายความว่าดีเหมือนกันหมดทั้งโลก กาแฟอาราบิก้าแต่ละอย่างก็นำเข้าไปสู้วงการอุตสาหกรรม กาแฟดีๆก็จะได้ยินชื่อ เคยได้ยิน บลูเมาท์เทนมั๊ยครับ ของจาไมก้า ฮาวาย ก็จะมีโคน่า 4.49

ที่มา :
1.http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=PGW0ln6Sjp4
2.http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=pSoyrcMWiX8
3.http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=lls_Z0tQ3z8
4.http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=LENyrdiwThQ

---------------------------------